ΤΟ ΤΡΑΓΟΥΔΙ ΤΗΣ ΜΑΥΡΙΔΕΡΟΥΛΑΣ

ΑΡΘΡΟ ΤΟΥ ΗΛΙΑ ΤΟΥΤΟΥΝΗ

ΤΟ ΤΡΑΓΟΥΔΙ ΤΗΣ ΜΑΥΡΙΔΕΡΟΥΛΑΣ

Εάν αναδιφήσουμε σχολαστικά και με ιδιαίτερο ενδιαφέρον, τους στίχους των δημοτικών τραγουδιών μας, σίγουρα θα διαπιστώσουμε ότι η δημοτική μούσα, δεν παρέβλεψε τίποτα και να μην το σχολίασε, με τον δικό της ανεξίτηλο τρόπο. Η γέννηση, η εφηβεία, το προξενιό ο γάμος, η τεκνοποίηση, η αγάπη, ο χωρισμός, ο θάνατος, τα μυστήρια, η ξενιτιά, η ομαδική ζωή, ο πόλεμος, η παλικαριά, η προδοσία, η χαρά, ο πόνος, η αδικία, ο φόβος, οι επιθυμίες, το πάθος, η ομορφιά, τα προτερήματα, τα ελαττώματα, η εκδίκηση, οι αρετές, η παράνομη, η ποιμενική, η μυλωθρική ζωή, και γενικά η καθημερινότητα, έγιναν θέματα άντλησης της δημοτικής μούσας. Κάτι που σήμερα δεν συμβαίνει, διότι καθώς όλοι γνωρίζουμε ότι το 90% και πλέον των σύγχρονων τραγουδιών, που γράφονται και μελοποιούνται, αναφέρονται μόνον στα ερωτικά αισθήματα και στον χωρισμό ζευγαριών.
Σταδιακά, η δημοτική μας μούσα, όλα αυτά τα υπέροχα μνημεία του λόγου τα μελοποίησε, ενώ όπως νομίζω, ένα μεγάλο μέρος εξ αυτών παραδόθηκε στην λήθη του παρελθόντος και της λησμονιάς και ένα μικρό κομμάτι κατόρθωσε και διέσωσε και διάδωσε από στόμα σε στόμα και τέλος το παρέδωσε σε εμάς όπου έχουμε την τύχη σήμερα, να τα χαιρόμαστε και να τ’ απολαμβάνουμε. Επίσης σήμερα έχουμε την υποχρέωση και με διάφορα μέσα, έχουμε την δυνατότητα να τα διασώσουμε και να τ’ αποθανατίσουμε, ασχέτως αν το έχουμε παραμελήσει και δεν το πράττουμε.
Τα πιο παλιά χρόνια, ακόμη και μέχρι την δεκαετία του 1990, οι περισσότερες κοπέλες της υπαίθρου, μέχρι να παντρευτούν βρίσκονταν ανάμεσα σε συμπληγάδες πέτρες, κινούμενες πάντοτε μεταξύ της φυσικής έλξης προς τον εκλεκτό της καρδιάς, και από την άλλη πλευρά της αυστηρής κλειστής κοινωνίας, των ηθών και των ηθικών επιταγών των γονέων, αδελφών, παππούδων, συγγενών, και συγχωριανών.
Η διαφωνία, της οικογένειας με την κόρη, που επέλεγε και αγαπούσε τον μελλοντικό σύντροφό της, πολλές φορές, λειτουργούσε αντίθετα και συνάμα δημιουργούσε τεράστια προβλήματα και κατέληγε σε διάφορες τετελεσμένες πράξεις, όπως παντρειά σε ξένο μέρος, με άμεσο προξενιό, παντρειά με αταίριαστο σύντροφο, ακόμη και σε ακραία περίπτωση φονικό, για ν’ αποφευχθεί ο μη αρεστός γαμπρός στην οικογένεια.
Τοιουτοτρόπως ο άγνωστος τραγουδοποιός, από κάποιο τέτοιο περιστατικό, δημιούργησε το τραγούδι της «Μαριδερούλας», το μελοποίησε και στην συνέχεια με τον τρόπο του, το δημοσίευσε, χρησιμοποιώντας την απόλυτη ανωνυμία (για λόγους δεοντολογίας) των εμπλεκομένων, ονομάζοντας την νύφη μαυριδερούλα και μελαχρινούλα και τον γαμπρό λεβέντη. Γενικά καθώς φαίνεται, εκφράζει τόσο παραστατικά την ανησυχία του ερωτευμένου νέου, προς την καλή του, για τα μέλλοντα που μπορεί να συμβούν, από την σχέση τους, η οποία καθώς φαίνεται, απορρίφτηκε από το οικογενειακό της περιβάλλον.
Δεν υπάρχει σε όλη την Ελλάδα χωριό, που να μην ακούγονται συχνά οι στίχοι της μαυριδερούλας. Γενικά τους τραγουδούν στους γάμους, στα πανηγύρια, στα γλέντια, σαν ύμνο στην αιωνία ομορφιά, και σαν δοξολόγημα στην περίφημη άγνωστη μελαχρινή γυναίκα.

-Τ’ ακούς μαυρι- κι αμάν αμάν, τ’ ακούς μαυριδερούλα μου
και συ μελαχρινούλα μου, τι λένε για- κι αμάν αμάν,
τι λένε για τα μένανε κι αλλοίμονο σε σένανε.
Θέλουν να με- κι αμάν, αμάν, θέλουν να με σκοτώσουνε,
να με μαχαιροκόψουνε.
Και σ’ άλλονε- κι αμάν αμάν, και σ’ άλλονε να σε δώσουνε.
-Μη σκιάζεσαι- κι αμάν αμάν, μη σκιάζεσαι λεβέντη μου
και θα σε κάμω ταίρι μου.

Η παράδοση αναφέρει ότι αυτό το τραγούδι συνήθως τραγουδιέται κατά τα ιδώματα, στο κλείσιμο του συμπεθεριού, κατά τον επίσημο αρραβώνα, τον γάμο αλλά και σε αρκετές περιπτώσεις κατά τα επιστρόφια. Υποχρεωτικά σ’ όλες τις περιπτώσεις, τραγουδιέται από δύο τραγουδιστές, από τον άνδρα και από την γυναίκα που εμπλέκονται στο συνοικέσιο. Μ’ αυτό το τραγούδι επισφραγίζεται η συμφωνία και το κλείσιμο του προξενιού κ.λπ.. Αναλύοντας το τραγούδι, εξακριβώνουμε ότι μάλλον λειτουργεί ως κώδικας επιβεβαίωσης, αν τα δυο πρόσωπα αποδέχονται και κατά κάποιο τρόπο, δείχνουν μια θετική στάση προς τους συγγενείς και φίλους.
Λέγεται, ότι πρώτος ο γαμπρός αρχίζει το τραγούδι, και εφόσον τραγουδήσει τους πρώτους έξι στίχους, πάντα με αντιφωνικό τρόπο, πρέπει να συνεχίσει και να τελειώσει το τραγούδι η νύφη, εάν βέβαια συμφωνεί να συνεχισθεί το προξενιό ή ο αρραβώνας, και να καταλήξουν στον γάμο. Αν όμως δεν συμφωνεί, τότε δεν συμμετάσχει στο τραγούδι και αυτομάτως διαλύεται το προξενιό ή ο αρραβώνας κ.λπ.. Το τραγούδι, λέγεται ότι φτιάχτηκε, για το μεγάλο δίλημμα επιβεβαίωσης, που πλανιόταν ενδιάμεσα στο συμπεθεριό, στο σόι ακόμη και στους παρευρισκόμενους, σχετικά με την νύφη, αν συμφωνεί η δεν συμφωνεί, για τον επικείμενο γάμο της. Αν συμφωνεί προσπαθεί να πει το τραγούδι, επιστρατεύοντας την μαεστρία και όλες τις φωνητικές ικανότητες που διαθέτει. Αν όμως, δεν το τραγουδήσει με μεράκι και πάθος, τότε όλοι οι παρευρισκόμενοι, αντιλαμβάνονται το πρόβλημα, την πίεση και τον προσηλυτισμό, που έχει δεχθεί η υποψήφια νύφη για να παντρευτεί τον γαμπρό που της παρουσίασαν. Γενικά το τραγούδι της μαυριδερούλας θεωρείται, ως το τελευταίο όπλο της νύφης, για ν’ αποδείξει αν θέλει να παντρευτεί ή όχι τον υποψήφιο γαμπρό.
Βέβαια ανά την Ελλάδα, υπάρχουν πλήθος παραλλαγών αυτού του πανέμορφου και ιδιότυπου τραγουδιού. Πάρα πολλοί παρουσιάζουν την μαυριδερούλα, ως μια πανέμορφη κοπέλα, που σφάζονται οι νέοι για τα κάλλη της, αλλά νομίζω ότι αυτό δεν μειώνει την αξία του και τον σκοπό του, αλλά διαιωνίζει και το κατατάσσει στα τραγούδια της αγάπης και του γάμου.